Ελληνικός Κινηματογράφος και παλιές Ελληνικές ταινίες

Σε κάθε συζήτηση για ελληνικές ταινίες θα βρείτε, ότι περίπου το 90% της συζήτησης είναι πολύ πιθανό να αφορά “τις παλιές καλές μέρες του Ελληνικού Σινεμά» της ασπρόμαυρες ταινίες που παράγονταν από την ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία, τον Παλιό Καλό Ελληνικό κινηματογράφο. Αυτό συμβαίνει επειδή, δυστυχώς, σήμερα δεν υπάρχει σημαντική παραγωγή ταινιών στην Ελλάδα. Τώρα, ίσως μια-δυο ταινίες παράγονται μία φορά το χρόνο, αλλά αυτές είναι κυρίως μη εμπορικές παραγωγές και συχνά πολύ σοφιστικέ για τις ευρύτερες μάζες του Ελληνα.

Όπως και στη Δυση, ο κύριος λόγος για την παρακμή της ελληνικής κινηματογραφικής βιομηχανίας είναι η έλευση της τηλεόρασης. Για τα τελευταία 30 περίπου χρόνια η μεση ελληνική οικογένεια περνά τον ελεύθερο χρόνο της μπροστά στη μικρή οθόνη (με λιγα λόγια τα μάτια μας εχουν γίνει τετράγωνα!! Σαν αποτέλεσμα αυτού, και συν τη συνολική κυριαρχία της τηλεόρασης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μια ολόκληρη γενιά νέων Ελλήνων ηθοποιών έχει καθηλωθη και καταναλώση το ταλέντο της αποκλειστικά σε τηλεοπτικούς ρολούς και φτηνές σειρές που τα σενάρια φτιάχνονται τη τελευταία στιγμή και στο πόδι οπως μου έλεγε η κυρια Έφη Παπαθεοδώρου (Θεοπούλα) φέτος το καλοκαίρι που τη συνάντησα στη Λέρο.
Δεν θέλω να είμαι υπερβολικά κριτικός, αλλά εδώ που τα λέμε, νομίζω οτι όσοι μεγάλωσαν με τις ελληνικές ταινίες της δεκαετίας του 1950 και 1960 έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τη γνώμη τους. Δεν είναι η αλήθεια φυσικά ότι όλοι αυτοί οι νέοι πρωταγωνιστές είναι δεύτερης κατηγορίας ή χωρίς ικανότητα, αλλά το υλικό γραμμένο για τηλεόραση είναι σπάνια σε επίπεδο που ο ηθοποιός να έχει την ευκαιρία να αξιοποιήση το ταλέντο και τις ικανότητές του, αντίθετα με πολλές απο της ταινιες κατά τη διάρκεια των χρυσών χρόνων του ελληνικού κινηματογράφου. Αυτή η έλλειψη καλού υλικού στο οποίο ο ηθοποιός μπορεί να αποδείξει την αξία του.

Για να συνοψίσω εν συντομία, η ελληνική τηλεόραση είναι ένας παράγοντας που κρατά πίσω τους Ελλήνες ηθοποιούς. Με ελάχιστες εξαιρέσεις τα περισσοτερα ελληνικά σήριαλ, το ψωμοτύρι των Ελληνικών καναλιών (και κύριο εσοδο τους μαζι με τα γελεια δελτία ειδήσεων -βλεπε παράθυρα με λογομαχίες , κοκορομαχίες και μαιντανούς) απλώς απαιτούν από αυτούς να εκτελούν ρόλους με ξύλινη και αδύναμη Ηθοποιία σε ημίωρα φτηνών σεναρίων. Δυστυχώς αυτη η ξύλινη επίδοση γίνεται συνήθεια και στο παίξημο τους με αξιολύπητες προσπάθειες να μας κάνουν να γελάσουμε η να κλαψουμε οπως στης ελληνικές τηλεοπτικές κωμωδιες ή σαπουνόπερες.

Λοιπόν, τι ήταν αυτές οι «παλιές καλές ασπρόμαυρες ταινίες». Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και 1960 η Ελλάδα είχε το δικό του “Hollywood” με τη μορφή μιας ακμάζουσας κινηματογραφικής βιομηχανίας. Η βιομηχανία αυτή βρισκόταν γύρω απο τη πλατεία Κάνιγγος και στην οδο Ακαδημίας στην Αθήνα, εδώ ήταν σχεδόν ολα τα γραφεία και οι εταιρείες παραγωγής. Η μεγαλύτερες κινηματογραφικές εταιριες κατά την εποχή εκείνη ήταν η Φίνος Φιλμ, η Ανζερβος, η Σπέντζος Φιλμ, Δαμασκηνός Μιχαηλίδης κα. Κατά την περίοδο αυτή, σχεδόν σε κάθε γειτονιά της Αθήνας υπήρχαν περίπου μια ντουζίνα κινηματογράφων, καθώς και αλλοι δέκα ακόμα θερινοί κινηματογράφοι.

Αυτό το τελευταίο είδος του κινηματογράφου, τα περίφημο καλοκαιρινά σινεμά ήταν (και εξακολουθεί να είναι) εξαιρετικά δημοφιλής κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν οι θεατές απολάμβαναν ενα υπαίθριο περιβάλλον με αγιόκλημα, γιασεμί και μπουκαμβίλιες, σε συνδιασμο με πάνινες καρέκλες αναψυκτικά και πασατέμπο σάμαλι και κοκ.

Ο κινηματογράφος μετά το ραδιόφωνο ήταν η κύρια μορφή ψυχαγωγίας για την ελληνική κοινωνία που σιγά σιγά προσπαθούσε να ανακάμψη και να επυλώση τα τραυματα τόσο τηυ Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου οσο και του Εμφυλίου Πολέμου. Οι Ελληνες, κατά τη διάρκεια αυτων των χρόνων,είχαν τα μάτια τους σταθερά για ένα καλύτερο μέλλον. Με την προβολή των ταινιών που παράγονται κατά την περίοδο αυτή, μπορούμε σαφώς να αναγνωρίσουμε αυτή τη νοοτροπία να αντικατοπτρίζεται στο σενάριο.
Ένα μεγάλο ποσοστό των ταινιών που έγιναν, ήταν κωμωδίες που δείχνει την επιθυμία να ξεχάσουν τα βάσανα και τις εντάσεις του άμεσου παρελθόντος. Το σενάριο της ταινίας ήταν τυπική κωμωδία αρκετά απλή και έξυπνη και σχεδόν σε κάθε ταινία υπάρχει μια σκηνή από μια βραδινή έξοδο στα Μπουζούκια (που ηταν το απαρέτητο βαριετέ). Αυτό έδωσε την ευκαιρία να παίρνουν μέρος στις ταινίες διάσημοι μουσικοί και τραγουδιστές και να αναπτύχθει η λαϊκή μουσική της εποχής . Απο τα πιο δημοφιλή ονόματα που πέρασαν απο τις ταινίες αθτης της εποχής ηταν οι μεγάλοι του Ελληνικου τραγουδιού οπως ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Μανώλης Χιώτης και η Μαίρη Λίντα, ο Καζαντζίδης,ο Μπιθικώτσης ο Γαβαλάς και πολοι αλλοι. .

Μεγάλη και εξεπέραστοι κωμικοί δωσανε αφθονα το γέλιο και τη διασκέδαση στην ελληνικη οικογένεια, ονόματα όπως ο Βασίλης Αυλωνίτης και η Γεωργία Βασιλειάδου, ο Μίμης Φωτόπουλος στις αξέχαστες ταινίες όπως «Η Ωραία των Αθηνών” του Νίκου Τσιφόρου το 1954, και το “η θεία από το Σικάγο” Του Αλέκου Σακελλάριου. Ο Βασιλης Λογοθετίδης και η Ιλια Λιβικού το 1955 με τη “Καλπικη Λίρα” του Γιώργου Τζαβέλα. Το ίδιο έτος η “Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο” του Αλέκου Σακελλάριου με Τζένη Καρέζη, Βασίλη Αυλωνίτη, Μίμης Φωτόπουλο και Αλέκο Αλεξανδράκη είναι μία από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς και το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι “Γαρυφαλο στ αυτι” γίνεται αξέχαστη επιτυχια. Το 1959 ο Χρήστος Ευθυμίου με τη Ρίκα Διαλυνά, Διονύση Παπαγιανόπυλο και Ανδρέα Μπάρκουλη στο Ενας βλάκας και μισός. Ο Κώστας Χατζηχρηστος με το Σταύρο Ξενίδη και το Θανάση Βέγγο το 1959 στην ταινία “Ο Ηλίας του δεκατου εκτου”.

Το 1958 η Αλίκη Βουγιουκλάκη με το Λάμπρο Κωνστανταρα τον Ανδρέα Μπάρκουλη και την Αλέκα Στρατηγού στο “Διακοπές στην Αίγινα” του Ανδρέα Λαμπρινού και τραγούδι απο τη Σουλη Σαμπάχ, ορισμένες από τις πιο γνωστές ταινίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη στη δεκαετία του 50 ήταν “το Ξυλο βγηκε απο τον παράδεισο ” σκηνοθέτης Αλέκος Σακελλάριος το 1958, το Ποντικάκι σε σκηνοθεσία Γιώργου Ασημακόπουλου και Νικου Τσιφόρου και άλλες.

Σε εκείνες τις ταινίες, όλα σχεδόν τα διάσημα ονοματα αυτής της περιόδου παιρνουν μέρος (Διονύσης Παπαγιαννοπυλος, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Γιάννης Γκιωνάκης, Θανάσης Βλεγγος, Κούλης Στολιγκας, τιτος Βανδης, Στεφάνος Στρατηγος και άλλοι.
Το 1960 Αλίκη συνεχίζει την επιτυχία με το “κλωτσοσκουφι” σκηνοθετης Ντίνος Δημόπουλος, με Αλέκο Αλεξανδράκη, Τασσω Καβαδια και Τζόλη Γαρμπή.

Η μεγάλη στιγμή για την ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία έρχεται το 1960 όταν η ταινία του Ζυλ Ντασέν “Ποτέ την την Κυριακή” με την αξέχαστη Μελίνα Μερκούρι παίρνη το Όσκαρ για το καλύτερο τραγούδι με το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι “Τα παιδια του Πειραια”.
Μία από τις καλύτερες ελληνικές δραματικές ταινίες το 1955 είναι η “Στέλλα” με τη Μελίνα και τον Γιώργο Φουντα. Μερικές από τις πιο δημοφιλείς κωμωδίες του 60, ειναι «Τα κίτρινα γάντια” του Αλεκου Σακελλαριου με το Νίκο Σταυρίδη, Μάρω Κοντού, Μίμη Φωτόπουλο και την Μάρθα Βούρτση οπου ο Γιάννης Γκιωνάκης μένει αξέχαστος με το ρολο του Μπρίλη και τις αμίμητες ατάκες του. Το 1963 “ΤΗΣ ΚΑΚΟΜΟΙΡΑΣ” του Ντίνου Κατσουρίδη γίνεται μία από τις καλύτερες ελληνικές κωμωδίες με εναν αξέχαστο Κώστα Χατζηχρηστο να παιζη τον καλυτερο ρολο της καριερας του σαν “Ζήκος” το μπακαλοπαιδι στο παντοπωλείο του Χριστού Δουκα με τη Μαρίκα Νεζερ, τη Ντίνα Τριάντη, το Νίκο Ρίζο και το Θανάση Μυλωνά. Το 1964 “Η Χαρτοπαικτρα” του Γιάννη Αλλιανιδη με Ρένα Βλαχοπούλου, Λάμπρος Kωνστανταρα, Σαπφώ Νοταρά, Κώστας Βουτσά και άλλοι.
“Τζένη Τζένη” του 1966 σκηνοθέτης Ντίνος Δημόπουλος σεναρίο Ασημάκης Γιαλαμας με Τζένη Καρέζη, Λάμπρος Kωνστανταρας, και Ανδρέας Μπάρκουλης.

Στη δεκαετία του 60 ο Θανάσης Βέγγος δημιουργεί φανατικό κοινό με τις ταινίες του όπως το “Παπατρέχας” “Θου Βου φαλακρος πρακτωρας 000” “Παρε κοσμε” και πολλές άλλες. Ο αξέχαστος Σταύρος Παραβας δημιουργεί τον αξέχαστο χαρακτήρα του “Φιφη” σε διάφορες ταινίες όπως “Ο Εμίρης και ο Κακομοίρης” του Ορέστη Λασκου και Ασημάκη Γιαλαμά “Φιφης ο αχτύπητος, το 1966.

Το 1965 η ταινία “Το χώμα βαφτηκε Κόκκινο” του Βασίλη Γεωργιάδη και σενάριο του Νίκου Φώσκολου με Νίκο Κούρκουλο, Μαίρη Χρονοπουλου, Γιάννη Βόγλη και Μάνο Κατράκη ήταν υποψήφια για το Όσκαρ της Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Με αυτή την ταινία ηλθε ένα νέο ύφος στις Ελληνικές ταινίες “οι ελληνικές γουεστερν ταινίες” βασισμένες κυρίως στις εξεγέρσεις γεωργών στην Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα.

Με την εισαγωγή του χρώματος στην ελληνική ταινία έχουμε τα πρώτα ελληνικά μιούζικαλ όπως το “Γοργόνες και Μαγγες” 1968 σκηνοθεσια Γιάννης Δαλιανιδης με Μαίρη Χρονοπουλου, Φαίδων Γεωργίτσης, Διονύσης Παπαγιαννοπουλος, Βαγγέλης Σειλινος, Νόρα Βαλσαμη, Μάρθα Καραγιάννη και άλλοι, “ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ “1966 με τη Ρένα Βλαχοπούλου, Κώστα Βουτσα, Χλοη Λιασκου, Γιάννης Βογιατζής, Μάρθα Καραγιάννη .

Η Αλικη Βουγιουκλάκη συνεχίζει τα μιούζικαλ με τη περίφημη επιτυχια ” Η ΚΟΡΗ ΜΟΥ Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΡΙΑ “, ” Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ “, ” Το πιο Λάμπρο Αστέρι “και άλλα. Η Ρενα Βλαχοπούλου με τη Μάρθα Καραγιάννη, Κώστας Βουτσά , Ζωή Λάσκαρη, Νορα Βαλσαμη και αλλοι επαιξαν σε πολλα μιούζικαλ της εποχής με τις χορογραφίες που έγιναν από τους Βαγγέλης Σειλινος, Μανώλης Καστρινος και Φώτης Μεταξόπουλος.

Ωστόσο, δεν ήταν όλα κωμωδίες. Υπήρχαν αξιόλογα ελληνικές δραματικές ταινίες με μεγάλους Έλληνες καλλιτέχνες σαν τον Ορέστη Μακρή, Λαυρέντη Διανέλο, Μάνο Κατράκη, Μελίνα Μερκούρη, Γιώργος Φούντας, Έλλη Λαμπέτη, Γκέλη Μαυροπουλου, Δέσπω Διαμαντίδου και πολλοί άλλοι. Στα πιο δημοφιλή Δράματα από το’60 και μετά, ειναι οι ελληνικές ταινίες της Κλακ φιλμ με το Νίκο Ξανθόπουλο και τη Μαρθα Βουρτση, Αφροδιτη Γρηγοριάδου και Αντζελα Ζηλια σε ταινίες δακρύβρεχτες που αντικατοπτρίζαν τη ζωή του λαου και της φτωχολογιάς, πολλες φορές με το κλισε του φτωχου παιδιου του Λαού που ερωτευεται πλούσια.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ωστόσο, μπορούμε να δούμε μια μείωση της ποιότητας του είδους των ταινιών που παράγονται. Αναμφίβολα, αυτό θα μπορούσε να είναι γιατί πολλοί από τους ηθοποιούς που είχαμε απολαύσει κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες είχαν γερασει και δεν γράφτηκαν ρόλοι για αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Με το τέλος της δικτατορίας, η ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία απελευθερώθηκε από την αυστηρή λογοκρισία και η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από την δημιουργία κάποιων πραγματικά αριστουργημάτων. Ταινίες όπως “O Θίασσος” το 1975 οπου ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος θα πάρει 10 βραβεία με την Εύα Κοταμανίδου και τον Βαγγέλη Καζάν, και το “Ρεμπέτικο” το 1983, οπου ο Κώστας Φέρρης βασίζεται στην ιστορία της Μαρίκας Νίνου με τη Σωτηρία Λεονάρδου παιρνη 5 βραβεία.

Το 1980 ήταν η δεκαετία του βίντεο κλαμπ και ένα νέο είδος ελληνικής φαρσοκωμωδίας δημιουργειτε με νέα αστέρια όπως ο Στάθης Ψάλτης, ο Γιώργος Μοσιος που δημιουργη το χαρακτήρα του “Ταμτάκου”, ο Κώστας Τσάκωνας, ο Xάρρυ Kλυνν που δημιουργεί το χαρακτήρα του “Τραμπακουλα” στην ταινία “Αλαλουμ” το 1982 και αλλα. Ο Βεγγος συνεχίζει με επιτυχία περισσότερες κωμωδίες, αλλά αυτή τη φορά με δραματικα στοιχεία. Σημερα ο Ελληνικος κινηματογραφος εκτός απο μερικές ταινιες που ειχαν καποια δημοτικοτητα οπως η Πολίτικη κουζίνα εχει πεσει σε μια μακρόχρονη περίοδο χειμερινής ναρκης….