Αν φέρουμε μια νοητή γραμμή από το Γιβραλτάρ και μέσα από την Ισπανία, τα Πυρηναία, τις Άλπεις, τα Καρπάθια, ως τη μέση των Ουραλίων, μπορούμε να χωρίσουμε την Ευρώπη σε δύο τμήματα, με βάση τα ποτάμια συστήματα.
1) Το Βόρειο και Βορειοδυτικό τμήμα. Αυτό έχει κλίση προς το Βόρειο παγωμένο ωκεανό, τον Ατλαντικό και προς τις θάλασσες πού προέρχονται απ αυτόν.
2) Το Νότιο τμήμα. Αυτό εχει κλίση προς τη Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και την Κασπία θάλασσα. Οι ευρωπαϊκοί ποταμοί έχουν τεράστια σημασία από συγκοινωνιακή και βιομηχανική άποψη. Είναι ποταμοί πεδιάδων και, όπως είδαμε, oι μεγάλες πεδιάδες βρίσκονται στο κέντρο τής ηπείρου. Η διάταξη των ποταμών τής Ευρώπης ευνοεί τις συγκοινωνίες και το εμπόριο, διότι οι περισσότεροι απ αυτούς είναι πλωτοί σε μεγάλες αποστάσεις. Από τις Άλπεις πηγάζουν οι περισσότεροι ποταμοί τής Ευρώπης, ενώ από τα Πυρηναία, Απέννινα, Καρπάθια, Βαλκάνια , Ροδόπη κ.τ.λ., πηγάζουν ποταμοί με μικρότερο μήκος και φτωχότεροι σε παροχή νερού. Το κλίμα επίσης έχει μεγάλη σημασία για την υδροκριτική κατάσταση των ποταμών.
Οι ποταμοί τής Ευρώπης σε σύγκριση με τούς ποταμούς τής Ασίας, Αφρικής και Αμερικής είναι μικρότεροι σε πλάτος, μήκος και παροχή νερού.
Ποταμοί πού χύνονται στο Βόρειο και Βορειοδυτικό τμήμα τής Ευρώπης είναι:
1) Ο Πετσχόρας και ο Βόρειος Ντβίνας πού χύνονται στο Βόρειο Παγωμένο ωκεανό.
2) Ο Δυτικός Ντβίνας πού χύνεται στη Βαλτική. Στην ίδια Θάλασσα χύνονται ο Βιστούλας πού πηγάζει από τα Καρπάθια και ο Οδερ πού πηγάζει από τα Σονδητικά όρη τής Βοημίας. Αυτοί στην αρχή διαρρέουν την ορεινή περιοχή, αλλά γρήγορα κατεβαίνουν στη χαμηλή και πλατιά πεδιάδα. 3) Ο Ελβας και ό Βέζερ πού πηγάζουν από τις νότιες οροσειρές τής Γερμανίας και διασχίζουν τις ανοιχτές και χαμηλές πεδιάδες τής βόρειας Γερμανίας. Αυτοί χύνονται στη Βόρεια Θάλασσα.
4) Ο Ρήνος με κατεύθυνση βορειοδυτική, πηγάζει από τις Άλπεις και χύνεται στη Βόρεια Θάλασσα. 5) Ο Μόζας κατεβαίνει από τα Βόσγια και χύνεται μαζί με το Ρήνο, αφού πρώτα περάσει από τη Γαλλία, το Βέλγιο και την ορεινή περιοχή τής Ολλανδίας. Οι ποταμοί Σηκουάνας, Αείγηρας, Γαρούνας χύνονται στον Ατλαντικό ωκεανό και γενικά ακολουθούν δυτική κατεύθυνση.
Στη Νοτιοδυτική Ευρώπη. Στον Ατλαντικό χύνονται οι ποταμοί: Ντούρος, Τάγος, Γκουαντιάνα καί Γκουνταλκιβήρ. Στη Μεσόγειο χύνονται ο1 ποταμοί Έβρος και Χοϋκαρ τής Ισπανίας.
Στη Νότια Ευρώπη. Στη Μεσόγειο χύνονται οι ποταμοί Ροδανός και ο παραπόταμός του Σαν. Στην ‘Αδριατική οι ποταμοί Πάδος και Αδίγης.
Τη Νοτιοανατολική Ευρώπη διασχίζει ό ποταμός Δούναβης, πού περνά από τη Γερμανία – Αυστρία – Ουγγαρία – Γιουγκοσλαβία – Βουλγαρία – Ρουμανία. Παραπόταμοι του είναι ό Δράβος, Δρίνος, Μοράβας, Προύθος κ.ά. πού πηγάζουν από τις Άλπεις, τις Τρανσυλβανικές Άλπεις και τα Καρπάθια. Οι περισσότεροι ποταμοί πού διασχίζουν τα Βαλκάνια χύνονται στο Αιγαίο, όπως ο Αξιός, ο Στρυμόνας, ο Έβρος και μερικοί στο Ιόνιο, όπως ό Αώος.
Οι ποταμοί Δούναβης, Δνείπερος και Ντόν χύνονται στον Εύξεινο, αφού διασχίσουν χαμηλές πεδιάδες με νοτιανατολική ή νότια κατεύθυνση. Η κοίτη των ποταμών αυτών δεν είναι ευθεία, και σχηματίζει πολλές ακανόνιστες καμπύλες και τόξα. Μόνο ή κοίτη τού Δνείπερου είναι ευθεία. ‘Ακόμα οι ποταμοί αυτοί σχηματίζουν Δέλτα στις εκβολές τους.
Ο μεγαλύτερος ποταμός τής Ευρώπης είναι ό Βόλγας. Χύνεται. στην Κασπία Θάλασσα. ‘Εκεί χύνεται και ο Ούράλης πού καθορίζει τα σύνορα τής Ευρωπαϊκής και Ασιατικής Ρωσίας.
Οι ποταμοί τής Ευρώπης και κυρίως αυτοί πού χύνονται στον Ατλαντικό τροφοδοτούνται το χειμώνα από τις βροχές και την Άνοιξη από τα χιόνια πού λειώνουν. Οι ποταμοί τής Μεσογείου ξεχειλίζουν συνήθως κατά την περίοδο των βροχών, ενώ το καλοκαίρι ή στάθμη τους κατεβαίνει πολύ. Εκείνοι πού τροφοδοτούνται από τα χιόνια των Αλπεων έχουν ακανόνιστη ροή. Οι ανατολικοί ποταμοί πού ρέουν προς τα βόρεια παγώνουν τούς χειμερινούς μήνες.
Στη Βόρεια Θάλασσα οι παλίρροιες είναι συχνές και έτσι ή θάλασσα ανεβαίνει και εισχωρεί στην κοίτη των ποταμών πού έχουν ροή σταθερή και κανονική. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται στις εκβολές αμμουδερές ακτές, όπου σχηματίζονται μεγάλα λιμάνια, όπως τού Αμβούργου, τής Βρέμης, τού Ρότερνταμ, τού Λονδίνου.